Waar de Zuid-Afrikaanse Miss Thandi en haar 'Friends' ook verschijnen, op bruiloften, verjaardagen, festivals of openingen, ze staan altijd garant voor een avond lol. Tijdens haar optreden voel je de hartslag van de Afrikaanse ritmes. Gedurende de show kun je meezingen en inheemse dansen leren. Miss Thandi komt uit het land van Mandela, de oud-president die zij als een heilige bewondert en die ze meerdere malen heeft ontmoet. Miss Thandi heeft in haar vaderland vele optredens op haar naam staan: van Johannesburg via Braamfontein en Durban naar de Gay Pride Parade. In Nederland verzorgde zij tijdens de Gay Games optredens in de Rode Hoed, de Westerkerk en in het Afrika Museum in Berg en Dal. Twee avonden per week in de diva te zien in de hoofdstedelijke Utrechtsestraat, achter de bar bij De Lellebel en op het podium in het Zuid-Afrikaanse restaurant Indaba. De GAY Krant is het eerste Nederlandse blad dat aandacht besteed aan Miss Thandi, the little girl from the countryside.

De man achter Miss Thandi is Vuyo Raymond Matinyana. Raymond werd in Port Alfred (Zuid-Afrika) geboren en studeerde drama aan de Fuba Art School in Johannesburg. Een jaar lang reisde hij met de show Up with People door Amerika en Europa. In 1997 stal Raymond, alias Miss Thandi, voor een vijftienduizendkoppig publiek de show in Johannesburg. In 1992 ontmoette hij in zijn vaderland zijn 'loverboy', die in Amsterdam woonde. De Nederlandse anti-apartheidsbeweging had zich in de jaren tijdens de apartheid krachtig opgesteld. Dat maakte diepe indruk op Raymond. Een ander pluspunt was het gay-klimaat in Holland. Hij vestigde zich in ons land en nu voelt hij zich weliswaar Nederlander, maar in zijn hart blijft hij Zuid-Afrikaan. De apartheid is voor de wet afgeschaft, maar een groot deel van de zwarte bevolking zit nog steeds verstrikt in een economische apartheid. "Rassenscheiding en haat kan niet van de ene op de andere dag overgaan", denkt Raymond. "Er was, nadat de apartheid was afgeschaft, nog veel geweld in Zuid-Afrika. De tijd dat Mandela zei: 'Jullie zijn mijn kinderen', is voorbij. Nu is het de beurt aan ons om verder te gaan. Het begint al bij de buren. Wees aardig voor iedereen. Ik probeer met de show van Miss Thandi mensen te laten nadenken." Als Raymond kan hij dat niet uitdragen. Raymond is een zachte, ietwat verlegen jongen. Miss Thandi daarentegen is extravagant, heerlijk brutaal en op het toneel een flamboyante verschijning.

Raymond begon als travestiet met imitaties van Diana Ross en Shirley Bassey. "Dat was hoofdzakelijk meezingen, op tijd je handen in de lucht steken en danspasjes maken. Leuk om te doen, maar ik wilde m��r. In Nederland bouwde ik mijn act uit; zo is Miss Thandi ontstaan."

Aanstoot

Amsterdam vindt Raymond een 'truth city'. "Je kunt in Amsterdam alles doen zonder dat mensen er aanstoot aan nemen. Anders dan in Zuid-Afrika waar de gay-scene nog erg zwart-wit is. Ik voel mij hier thuis. De homo-scene is meer open." Ondanks het grote succes dat Raymond als Miss Thandi in zijn moederland heeft - op staat wordt hij herkend, The South African Style Magazine koos Miss Thandi in 1997 als vrouw van het jaar - heeft hij gekozen voor Nederland. "Professioneler", aldus de artiest over zijn nieuwe vaderland. De zwarte kijkers van Raymond beginnen te flonkeren als hij spreekt over The Rainbow State, het nieuwe Zuid-Afrika met toen Nelson Mandela als president. Zijn verbondenheid met de eerste zwarte president anno 1994 is groot. "Door de blanke mensen wed Mandela gezien als een communist. Wij, jonge mensen, waren blij dat we een held in ons midden hadden. Ondanks dat hij in de gevangenis zat, was Mandela, de zwarte man van Robbeneiland, de hoop voor ons allen. Een paar maanden nadat Mandela uit de gevangenis kwam, heb ik hem samen met zijn toenmalige vrouw Winnie bij een filmpremi�re ontmoet. Ik was erg onder de indruk van hem. De tweede keer dat ik Nelson Mandela ontmoette, was tijdens een uitwisselingsprogramma van mensen uit Amerika en Zuid-Afrika. Tijdens die happening verzorgde ik een optreden. Toen Mandela naar Nederland kwam en in Amsterdam een tocht door de grachten met een rondvaartboot maakte, ben ik door de Amsterdamse televisiezender AT5 uitgenodigd om Mandela vanaf de Magere Brug in het Zuid-Afrikaans te begroeten. Of hij het al dan niet gezien heeft, ik vond het heel erg emotioneel."

Raymond kwam op het idee om zijn show te richten op Zuid-Afrikaanse songs. Hij treedt nu op met een professionele band. Op vrijdag- of zaterdagavond zingt en staat Raymond als Miss Thandi achter de bar in De Lellebel. "Allemaal travestieten, zonder die competitie van 'diva zijn' of 'ik ben de beste'. Dat geeft me een goed gevoel. Ik vind mezelf nog niet goed genoeg en te verlegen om een avondvullend programma in de Kleine Komedie neer te zetten. Als artiest mag ik nog geen grote verwachtingen hebben. Ik wil geen 'native star' worden. Muziek is een weg om mensen bij elkaar te brengen. Als mensen de taal waarin ik een lied zing niet begrijpen, voel ik dat aan. Helemaal niet erg. Integendeel! Zij komen naar mijn show en gaan naar huis met een goed gevoel. Dat is belangrijker!" De cabaretshow van Miss Thandi duurt anderhalf uur, waarin dans en zang worden afgewisseld. Naast het Zuid-Afrikaanse restaurant Indaba, waar Miss Thandi met slechts twee musici is te zien, is de show ook bij proeflokaal Hooghoudt aan de Reguliersgracht te bewonderen. Raymond is, evenals zanger(es) Dana International, gevraagd om met de Miss Thandi-show zijn bijdrage te leveren aan de ILGA (International Lesbian and Gay Association)-conferentie, die van 18 tot 25 september in Johannesburg wordt gehouden.

Afro Vibes

Niet alleen glitter en glamour bepalen Raymonds leven, hij is ook betrokken bij de stichting Afro Vibes. Deze stichting heeft tot doel culturele uitwisseling tussen Nederland en Zuid-Afrika te organiseren, scholing te geven aan jonge Zuid-Afrikanen en culturele activiteiten te organiseren. Een comit� van aanbeveling, waarin onder anderen choreograaf Rudi van Dantzig, D66-Tweede Kamerlid Boris Dittrich en de Zuid-Afrikaanse ambassadeur in Nederland Carl Niehaus zitting hebben, houdt zich bezig met het versterken van van cultuur- en onderwijs-uitwisseling tussen beide landen. Raymond: "Zuid-Afrikanen weten niet zo heel veel over Nederland. Het enige dat mensen bijstaat als het over Holland gaat, is meneer Jan van Riebeeck. De tijd dat Nederland een handelspost had in Kaapstad, is lang geleden. Jonge Zuid-Afrikanen zijn meer op de Amerikaanse en Engelse cultuur gericht. Die weten niet eens waar Nederland ligt. Door de grote armoede is een gedegen opleiding voor velen niet te betalen. Een goede baan is daardoor onbereikbaar. Veel Zuid-Afrikanen zijn werkeloos, zonder uitkering, zonder hoop voor de toekomst. Uitzichtloosheid, verveling en criminaliteit zijn het gevolg. Deze vicieuze cirkel moet worden doorbroken. De Zuid-Afrikaanse regering doet haar best, maar kan niet alles tegelijk. De stichting Afro Vibes haalt geld op voor jonge Zuid-Afrikanen om hen te ondersteunen bij hun opleiding. Het 'Scholarship-project' is een fondsenwervingsprogramma om jonge mensen te laten studeren aan een universiteit, zodat ze de kans krijgen om uit de armoede te ontsnappen.

De Afrikaanse taal wordt meestal als oud-Nederlands bestempeld. Toch spreekt het merendeel van de Kaapprovincie het Xhosa. Raymond: "Xhosa is voor alle zwarte mensen de moedertaal." Het nummer Mbube (witte mensen noemen het The Click Song) wordt door Miss Thandi gezongen in Xhosa. Hoe grappig een Nederlander het Zuid-Afrikaans ook in de oren klinkt - een lift heet hijsbakkie, koussenbroekie staat voor panty en de caravan heet sleurhut - de bevolking spreekt liever Engels dan Afrikaans. E�n Afrikaans liedje staat bovenaan als Miss Thandi om een verzoeknummer wordt gevraagd. "Sarie Marais, dat kennen alle Hollanders!"